Dames en heren, jongeren, inwoners van Twenterand, leden van de gemeenteraad, vertegenwoordigers van verenigingen en organisaties, ondernemers,
“Doen wordt het nieuwe denken anno 2015.” Met deze gevleugelde uitspraak geeft Betteke van Ruler, de meest invloedrijke communicatievrouw van ons land en voormalig hoogleraar, aan dat we weer meer moeten beginnen met aanpakken, met doen. En wanneer we doende zijn moeten we nadenken en blijven nadenken.
Op die manier kom je daar, waar je misschien niet eens had verwacht dat je zou kunnen komen. Mensen die zo aan de slag gaan noem ik creatieve aanpakkers. Mensen die vooral overtuigd zijn van wat ze kunnen. Mensen die handelen vanuit vertrouwen en niet vanuit angst. Die lijn doortrekkend wil ik daar graag zelf nog iets aan toevoegen: dat is het woord samen als het gaat over het bestuur. Alleen doen in het bestuur levert vaak weerstand op, terwijl bij samen doen het meestal vanzelf lijkt te gaan. En als je samen doet kun je door elkaar vragen te stellen, waarom je iets op een bepaalde manier doet, een extra slag maken.
We hebben jaren van economische recessie achter de rug. En nu gaat de economie weer wat groeien, maar is de arbeidsmarkt sterk veranderd ten opzichte van de situatie voor de crisis. De arbeidsmarkt is veel dynamischer geworden. Ook voor jongeren is het niet makkelijk om een passende baan te vinden. Je mag tegenwoordig al blij zijn als je een baan hebt.
De rol van de overheid en van de gemeente verandert daarbij snel.
De kranten stonden de afgelopen weken vol met alle veranderingen die op onze inwoners afkomen. We waren gewend aan en misschien wel verwend door de verzorgingsstaat. Maar de gemeente staat straks op een andere manier voor ons klaar. Natuurlijk is er nog financiële ondersteuning. Maar niets is meer voor niets. De gemeente is straks degene die iemand zonder werk weer op pad helpt door opleiding en bijscholing aan te bieden. En gedeeltelijk arbeidsongeschikten weer op weg helpt om een passende baan te vinden. Er zal als dit allemaal lukt, maar een beperkte groep mensen zonder werk overblijven. En in dat geval mag de gemeente aan deze mensen met een uitkering een tegenprestatie vragen bijvoorbeeld in de vorm van vrijwilligerswerk. Dat is in mijn beleving positief. Ik denk dat het mensen meer levensvreugde geeft wanneer ze werk hebben.
Kijkend naar gemeenteland dan wordt 2015 op meerdere fronten het jaar van het Doen. De rijksoverheid trekt zich terug. Het geld voor de zorgtaken gaat naar de gemeente, maar onvoldoende om het op dezelfde wijze te blijven doen. De gemeente neemt deze grote verantwoordelijkheid op haar schouders en gaat de zorgtaken uitvoeren en probeert de daarmee gepaard gaande problemen op te lossen. We hebben er mee te dealen. Maar ik wil ook positieve kanten benoemen. De overheid komt dichter bij de mensen te staan. Bewust noem ik hier niet het woord cliënt, maar mensen en inwoners. Want daar gaat het om: mensen. En ik ben er van overtuigd dat het juist voor die mensen beter is dat de gemeente de zorg uitvoert in plaats van de rijksoverheid. De gemeente kan naast de mensen gaan staan.
Ongetwijfeld zullen er de komende tijd bij het overhevelen van zorg nog wat dingen misgaan, hoewel we ons uiterste best doen om dat juist te voorkomen. Tegelijk zeg ik hier en nu, dat onze ambtenaren de afgelopen maanden keihard hebben gewerkt om de voorbereidingen te treffen die horen bij de veranderingen. Datzelfde geldt voor de betrokken wethouders en de raadsleden. Iedereen in de gemeentelijke organisatie heeft samengewerkt om op tijd klaar te zijn. Met hoeveel passie en inzet dat is gebeurd is geweldig om te zien en te ervaren. Vanaf deze plek wil ik iedereen daarvoor bedanken.
De gemeente wil met de mensen die zorg nodig hebben rond de keukentafel om hun behoefte te bepalen. En aan de keukentafel streven we naar maatwerk. Maatwerk dat recht doet aan onze mensen, onze inwoners. Want ja er zijn veel van onze inwoners die hulp nodig hebben. En ja die hulp kan niet door de samenleving worden geboden. De gemeente is er straks om deze mensen te helpen. Daar waar aandacht wordt gegeven en problemen serieus worden opgepakt kunnen mensen opbloeien. Aandacht en zorg doet spreken. Ik ben me er als burgemeester van bewust dat het een grote inzet vraagt van ons als organisatie en als mensen. Ten opzichte van andere delen in ons land hebben we echter een voorsprong. Twente wordt niet voor niets door staatssecretaris Van Rijn genoemd als voorbeeld in het proces van de decentralisaties. En natuurlijk niet te vergeten het eeuwenoude noaberschap dat we hier al kennen. Met de eerder genoemde keukentafel sluiten we daar helemaal op aan.
De verandering in het sociale beleid is ons van bovenaf opgelegd. Maar wellicht kunnen we deze taak omturnen in een positieve verandering. Een verandering die ik persoonlijk graag samenleving-breed zie. Ik hoop dat er meer ruimte ontstaat voor vertrouwen tussen mensen. Dat we elkaar allemaal nodig hebben.
Ik wil hierbij het voorbeeld aanhalen van de Twenterandse aanpak van jongeren met een drugsverslaving. Onze zorgketen levert daarin goed werk. Deze jongeren komen op een zorgtraject en krijgen professionele hulp om af te kicken. Maar na afloop komen ze terug in hun eigen omgeving en is het risico groot dat ze weer terugvallen in hun oude gedrag. De overheid doet al veel: betaalt het afkicken, voorziet in levensonderhoud, maar desondanks is er een behoefte aan hulp bij de re-integratie. Dan is het goed dat er vrijwilligers opstaan die daarin willen ondersteunen. Daarom ben ik blij met een organisatie zoals bijvoorbeeld Waypoint die jongeren samen met professionele hulpverleners bewust kan maken van de gevaren van drugs en kan helpen met activiteiten voor ex-verslaafden.
De voorbeelden laten zien dat een nieuwe manier van werken noodzakelijk is. Inwoners en bedrijven hebben vaak zelf de oplossing in handen, of zijn creatief genoeg om tot een oplossing te komen. En als het nodig is kunnen zij de gemeente om hulp vragen. Maar de tijd dat de gemeente met een pasklare oplossing klaarstaat, die is voorbij. U moet ook zelf het initiatief nemen.
Nieuwe vormen van samenwerking tussen samenleving, bedrijfsleven, onderwijs, onderzoek en overheid kunnen daarbij helpen. Maar daarbij moet het bedrijfsleven de behoefte aangeven en niet de overheid. De overheid moet faciliteren en heeft daarvoor mensen in dienst die dat kunnen. Ambtenaren die mee kunnen denken met het bedrijfsleven en de inwoners. Het gaat dan om generalisten die integraal kunnen denken.
De positie van de overheid verandert snel. Dat betekent dat we fors moeten investeren in de opleiding van onze mensen, in nieuwe processen en in een gemeenschappelijke werkwijze. Deze nieuwe vorm van samenwerking kan worden georganiseerd middels platforms van deskundigen van binnen en buiten de organisatie en inwoners die betrokken zijn. Zij kunnen gezamenlijk met elkaar bepaalde problemen analyseren en tot oplossingen komen. En daarvoor is zo snel mogelijk een digitale overheid noodzakelijk die informatie gemakkelijker toegankelijk maakt.
Dat betekent nadrukkelijk een rol van de samenleving, van de inwoners en van het bedrijfsleven en van het onderwijs. Het gemeentebestuur kan de realisatie van maatschappelijke doelen niet alleen doen. Vooraf moet duidelijk zijn welke partner wat doet en het is cruciaal dat wordt opgevolgd of de doelen gehaald worden. Er moeten duidelijke lijnen worden uitgezet wat de positie van alle betrokkenen is in het proces. Daarvoor zijn consistente lijnen nodig met toekomstgerichte, heldere kaders vanuit het college en de raad. Lijnen waarmee ambtenaren en inwoners stappen durven zetten naar nieuwe vormen van samenwerking. Als voorbeeld wil ik het nieuwe platform Vrijetijdseconomie noemen waarin deskundigen vanuit Twenterand met deskundigen van buiten Twenterand, betrokkenen en de gemeente rond de tafel zitten.
Terug naar het begin van mijn verhaal. Naar het doen als het nieuwe denken. Of beter gezegd naar het samen doen als het nieuwe denken. Het gaat om concrete Twenterandse voorbeelden. Ik kan met enige trots vertellen dat op de werkvloer van de gemeente Twenterand hier al hard aan gewerkt wordt. Het gaat om een initiatief van onze ambtenaren wat zichtbare resultaten voor onze inwoners oplevert. Het gaat om de succesvolle re-integratie van WWB’ers bij de buitendienst van de gemeente Twenterand. Zo meteen zal een filmpje worden vertoond waarin deze succesvolle aanpak wordt toegelicht.
Met gepaste trots hebben medewerkers van de buitendienst en onze sociale dienst dit project gepresenteerd aan mevrouw Bijleveld, Commissaris van de Koning in Overijssel, die onlangs in Twenterand op bezoek was. Eén zin tijdens dat bezoek is me bijgebleven. Een zin die typeert hoe we aan de slag gaan, zonder poeha. Die ene zin kwam van Eduard van der Heiden, Teamleider Buitendienst. Hij zei: “In Twenterand doen wij, waar andere gemeenten momenteel over nadenken”.
Dat is het samen doen als het nieuwe denken. Het is een initiatief van onderop en hoe geweldig is het dan voor onze medewerkers en inwoners dat het zijn vruchten afwerpt. In één van de interviews zo meteen komen we hier nog op terug.
Laten we gewoon gaan doen! Laten wij Twenteranders dat in 2015 vooral samen doen. Ik nodig en daag u daarvoor van harte uit.
Namens de raad, het college en mijn vrouw en kinderen wens ik u, jou en alle Twenteranders een goed, gezond en daadkrachtig 2015.
Dank u wel.
