`Dorpsisme niet met rationele argumenten bestrijden`
door Albert Holterman
Twenterand-De gemeente Twenterand bestaat als naam deze maand vijf jaar. De gemeentelijke herindeling was weliswaar al in 2001, maar in juni 2002 werd met de naamgeving Twenterand de `fusie` tussen de vroegere gemeentes Vriezenveen en Den Ham geformaliseerd. Hoewel de kernen van Twenterand altijd sterk zijn in feesten en het versieren van de straten als er iets te vieren valt, gebeurt er ter gelegenheid van het eerste lustrum van Twenterand niets. Er zijn in elk geval geen erebogen opgericht. Wel werd vorige week vrijdag in Vroomshoop een kroegentocht gehouden ter ere van vijf jaar Twenterand, maar dat leek toch meer een aanleiding te zijn tot het drinken van een biertje dan een uiting van diepgevoelde emotie. Voor zover die emotie er was, bestond er onder de deelnemers niet echt een warm gevoel voor Twenterand, zo bleek deze week in de krant. En ook de Rekenkamercommissie Twenterand is in haar onderzoeksrapport `1 plus 1 is 2 en nog geen 3` niet echt juichend over de prestaties van de samengevoegde gemeente. Als journalist moet je jezelf buiten het verhaal houden. Maar in dit geval trek ik me er zelf in, omdat ik zo`n 25 jaar geleden een tijd voor de krant in Vriezenveen en Den Ham werkte, en nu sinds een paar maanden in Twenterand. Een kwart eeuw geleden was Westerhaar toch wel de periferie van Vriezenveen. Kom daar nu eens kijken: het heeft een prachtig kulturhus, waar menige grotere kern zich de vingers bij zou aflikken. Maar belangrijker nog: Westerhaar is niet meer de periferie van de gemeente Vriezenveen, maar is nu geografisch gesproken het middelpunt van de gemeente Twenterand. Dat komt onder meer tot uiting bij het Medisch Centrum van het kulturhus De Klaampe, waar heel Twenterand terecht kan voor bijvoorbeeld het maken van röntgenfoto`s of op de spreekuren van de specialisten van de ziekenhuizen in Almelo en Hardenberg. En dan moet het Kernontwikkelingsplan (KOP) Westerhaar, 50 miljoen euro in vijftien jaar, nog komen. Hetzelfde verhaal geldt voor Vroomshoop. Redelijk centraal in Twenterand gelegen en met een Centrumvisie van 65 miljoen op komst staat het er goed voor. Dat alles neemt niet weg, dat met de komst van Twenterand de politiek iets verder van de burgers is komen te staan. Zulk soort opmerkingen hoor je tegenwoordig veel in heel Nederland. Maar voor de vroegere gemeenteraden van Vriezenveen en die van Den Ham geldt het ook in heel letterlijke zin. De raadsleden van Vriezenveen en van Den Ham woonden vroeger bij wijze van spreken om de hoek. Iedereen die zich een beetje voor de plaatselijke politiek interesseerde, kende hen zeker van naam, vaak ook persoonlijk. Het was na de samenvoeging toch even wennen voor bijvoorbeeld een `autochtoon` Vriezenveens CDA-lid dat er voortaan ook CDA-raadsleden waren die `helemaal` in Vroomshoop en Den Ham wonen. Het gevoel van afstand is voor Vriezenveen nog wat sterker, omdat de gemeenteraad vergadert in het gemeentehuis in Den Ham. Dit in afwachting van het gereedkomen, dit najaar, van de uitbreiding van het gemeentehuis in Vriezenveen. Die `afstand` blijkt ook in deze krant. Want dan staat als plaatsaanduiding bij een artikel over de gemeenteraad `Den Ham`, omdat daar de `actie` heeft plaatsgevonden. Maar inhoudelijk kan het heel goed om een Vriezenveense kwestie gaan die in de raad is besproken. Dat zal anders worden als de gemeenteraad vanaf het najaar in het Vriezenveense gemeentehuis gaat vergaderen. Dan treedt het omgekeerde in werking: met als plaatsaanduiding `Vriezenveen` kan het in een artikel heel goed om een Hammer kwestie gaan. Na het vertrek van de gemeenteraad en de gemeentelijke diensten uit Den Ham wordt het gemeentehuis verbouwd en uitgebouwd tot elf appartementen. Het wordt een luxueus appartementencomplex, met de naam De Burcherij. De bewoners ervan zullen er, net als de hele Hammer burgerij aan moeten wennen dat hun gemeentehuis dan echt in Vriezenveen staat. Alles bij elkaar genomen lijkt het me na mijn terugkeer in Twenterand dat het de gemeente niet slecht vergaat. Flinke plannen staan op stapel en bovendien: waar vind je een gemeente die vier zwembaden heeft? Is er misschien toch reden voor een bescheiden straatversiering of – al is het maar symbolisch – een ereboog? Volgens de Rekenkamercommissie is er geen reden voor. Die commissie, bedoeld om elk jaar een paar aspecten van het gemeentelijk beleid onder de loep te nemen, is vrij hard in haar oordeel. Uit het samengaan van de vroegere twee gemeentes tot één grotere moet meer te halen zijn, vindt ze. In haar rapport komt ze bij de aanbevelingen met een woord dat we tot nu toe nog niet kenden: het dorpsisme. Waarmee wordt bedoeld dat Twenterand vier kernen (Vriezenveen, Westerhaar, Vroomshoop en Den Ham) heeft die hun `eigenheid` met een zekere emotie beleven, en ook met argusogen kijken of de één niet meer toebedeeld krijgt dan de ander. Het is trouwens een merkwaardige aanbeveling die de Rekenkamercommissie bij het punt `dorpsisme` doet. Enerzijds zegt ze, dat het gemeentebestuur de emotie van het `dorpsisme niet met rationele argumenten moet bestrijden, maar beleid moet maken dat op die emotie gericht is`. Met andere woorden: als elke kern een zwembad wil houden (de emotie), dan moet dat kunnen. Anderzijds staat in diezelfde aanbeveling dat het gemeentebestuur `moet accepteren dat kernen van elkaar verschillende voorzieningen kunnen krijgen en dat niet voor elke kern alles kan.` Met andere woorden: misschien is het niet nodig of financieel niet mogelijk dat elke kern een eigen zwembad heeft. Als ergens, dan heeft het college van B en W in het programma voor de huidige gemeenteraadsperiode een heel duidelijke keuze gemaakt. Gegarandeerd is immers, dat deze vier jaar Vriezenveen De Stamper houdt, Westerhaar De Plump, Vroomshoop De Zandstuve en Den Ham De Groene Jager. Wat de zwembaden betreft, herinner ik me nog goed hoe in het anders altijd zo rustige Den Ham 25 jaar geleden bijna een volksopstand ontstond, toen het toenmalige gemeentebestuur De Groene Jager wilde sluiten. Alle emoties kwamen boven, want toen Vroomshoop in de jaren vijftig De Zandstuve kreeg, groeven de Hammenaren zelf het bassin voor De Groene Jager. Het was een prachtvoorbeeld van emotie.(Tubantia)
